บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้เป็นการวิจัยแบบผสมผสาน (Mixed Methods Research) โดยใช้รูปแบบ Explanatory Sequential Design มีวัตถุประสงค์เพื่อ 1) ศึกษาสภาพปัญหา ความต้องการ และศักยภาพของผู้สูงอายุ ครอบครัว ผู้ดูแล และชุมชนในการดูแลผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิงในตำบลจะกง 2) พัฒนาระบบการดูแลระยะยาวโดยอาศัยการบูรณาการระหว่างครอบครัว ชุมชน และหน่วยบริการสุขภาพในพื้นที่ และ 3) ทดลองใช้และประเมินผลระบบการดูแลระยะยาวที่พัฒนาขึ้นต่อคุณภาพชีวิต การปฏิบัติตามแผนการดูแล และความพึงพอใจของผู้สูงอายุและผู้ดูแล กลุ่มตัวอย่างเชิงปริมาณคือผู้สูงอายุที่มีภาวะพึ่งพิง 117 คน ส่วนกลุ่มเชิงคุณภาพประกอบด้วยผู้ดูแล (CM, CG, CCG, อสม.) 27 คน ผู้นำชุมชน 13 คน และผู้บริหารท้องถิ่น 13 คน เครื่องมือที่ใช้ ได้แก่ แบบสอบถาม และแบบสัมภาษณ์เชิงลึก เก็บข้อมูลระหว่างเดือนกุมภาพันธ์–ตุลาคม พ.ศ. 2568 ข้อมูลเชิงปริมาณวิเคราะห์ด้วยสถิติเชิงพรรณนา (ร้อยละ ค่าเฉลี่ย ส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน) และสถิติเชิงอนุมาน (Wilcoxon Signed-Rank Test) ส่วนข้อมูลเชิงคุณภาพวิเคราะห์ด้วยการวิเคราะห์เนื้อหาเชิงธีม (Thematic Analysis)

ผลการวิจัยพบว่า 1) ผู้สูงอายุส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง อายุเฉลี่ย 77.32 ปี รายได้เฉลี่ย 1,783.68 บาทต่อเดือน สุขภาพโดยรวมอยู่ในระดับต่ำ ต้องการการดูแลด้านการฟื้นฟูสมรรถภาพและสุขภาพจิตมากที่สุด 2) ระบบ “JAKONG-LTC Model” ที่พัฒนาขึ้นประกอบด้วย 3 องค์ประกอบหลัก ได้แก่ กลไกการดูแลแบบบูรณาการ การมีส่วนร่วมของครอบครัวและชุมชน และระบบติดตามต่อเนื่อง 3) หลังการใช้ระบบ คุณภาพชีวิตของผู้สูงอายุในทุกมิติดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .001) สัดส่วนผู้สูงอายุที่มีคุณภาพชีวิตระดับดีเพิ่มจากร้อยละ 38.46 เป็นร้อยละ 72.65 ผู้สูงอายุและผู้ดูแลอยู่มีความความพึงพอใจ โดยข้อมูลเชิงคุณภาพยืนยันผลเชิงปริมาณว่า ระบบดังกล่าวช่วยเพิ่มความมั่นใจของผู้ดูแล สร้างความร่วมมือของชุมชน และลดภาระหน่วยบริการสุขภาพ ผลการวิจัยชี้ให้เห็นว่าระบบการดูแลระยะยาวแบบบูรณาการที่มีชุมชนเป็นฐานสามารถยกระดับคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุพึ่งพิงในพื้นที่ชนบทได้อย่างยั่งยืน และสามารถเป็นต้นแบบขยายผลในระดับจังหวัดและพื้นที่บริบทใกล้เคียงต่อไป