บทคัดย่อ

การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อ (1) วิเคราะห์สถานการณ์และปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุติดบ้านในตำบลพรหมสวัสดิ์ อำเภอพยุห์ จังหวัดศรีสะเกษ (2) พัฒนารูปแบบการดูแลสุขภาพผู้สูงอายุที่มีการมีส่วนร่วมของครอบครัวและภาคีเครือข่ายในชุมชน และ (3) ประเมินประสิทธิภาพของรูปแบบดังกล่าว การวิจัยใช้ระเบียบวิธีแบบผสมผสาน ดำเนินการระหว่างเดือนธันวาคม พ.ศ. 2567 ถึงกันยายน พ.ศ. 2568 กลุ่มตัวอย่างเชิงปริมาณคือผู้สูงอายุติดบ้าน 319 คน และกลุ่มตัวอย่างเชิงคุณภาพ ได้แก่ ครอบครัวผู้ดูแล (CG), ผู้ดูแลในชุมชน (CCG) และอาสาสมัครสาธารณสุขประจำหมู่บ้าน (อสม.) รวม 60 คน วิเคราะห์ข้อมูลด้วยสถิติเชิงพรรณนา ได้แก่ ความถี่ ร้อยละ ค่าเฉลี่ย และส่วนเบี่ยงเบนมาตรฐาน และสถิติเชิงอนุมาน ได้แก่ Spearman Rank Correlation และ Wilcoxon Signed-Rank Test ข้อมูลเชิงคุณภาพวิเคราะห์ด้วยการวิเคราะห์เนื้อหา

ผลการวิจัยพบว่า (1) ผู้สูงอายุติดบ้านส่วนใหญ่เป็นเพศหญิง (ร้อยละ 56.7) อายุเฉลี่ย 69.82 ปี รายได้ต่ำ ส่วนใหญ่อาศัยอยู่กับครอบครัว มีโรคเรื้อรัง และขาดพฤติกรรมสุขภาพที่เหมาะสม ปัจจัยที่สัมพันธ์กับคุณภาพชีวิตอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ ได้แก่ สถานะสุขภาพ ความสามารถในการดูแลตนเอง และการสนับสนุนทางสังคมจากครอบครัวและชุมชน (p < .05) (2) รูปแบบการดูแลที่พัฒนาขึ้นมีองค์ประกอบ 4 ด้าน ได้แก่ การเสริมศักยภาพของ CG และ CCG, การบริหารจัดการโดย Care Manager, การสนับสนุนจากภาคีเครือข่าย และการมีส่วนร่วมของชุมชน (3) การทดลองใช้รูปแบบพบว่า ผู้สูงอายุมีพฤติกรรมการดูแลตนเองและคุณภาพชีวิตดีขึ้นอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p < .05) ผลการวิจัยชี้ให้เห็นว่า การมีส่วนร่วมของครอบครัว ชุมชน และภาคีเครือข่ายสุขภาพ สามารถยกระดับคุณภาพชีวิตผู้สูงอายุติดบ้านได้อย่างมีประสิทธิภาพ งานวิจัยนี้เสนอแนะให้หน่วยงานท้องถิ่นนำรูปแบบดังกล่าวไปประยุกต์ใช้ เพื่อพัฒนาระบบการดูแลผู้สูงอายุในระยะยาวอย่างยั่งยืน