บทคัดย่อ

การวิจัยครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเปรียบเทียบประสิทธิผลของการแช่เท้าด้วยน้ำสมุนไพรสูตรพระอังคบพระเส้นจากตำราพระโอสถพระนารายณ์กับสูตรทั่วไป ในการบรรเทาอาการปวดเมื่อยเท้าและศึกษาความพึงพอใจของผู้สูงอายุที่เข้าร่วมโครงการ การวิจัยเป็นการวิจัยกึ่งทดลอง (Quasi-Experimental Research) ใช้รูปแบบการทดลองแบบสองกลุ่มวัดก่อนและหลัง (Two-Group Pretest-Posttest Design) กลุ่มตัวอย่างคือผู้สูงอายุอายุ 60 ปีขึ้นไป ที่เป็นสมาชิกชมรมผู้สูงอายุตำบลบางแก้ว จังหวัดสมุทรสงคราม จำนวน 60 คน โดยคัดเลือกตามเกณฑ์ที่กำหนดและสุ่มแบ่งเข้ากลุ่มทดลองและกลุ่มควบคุม กลุ่มละ 30 คน

ผลการวิจัยพบว่า หลังการทดลอง กลุ่มที่ได้รับการแช่เท้าสูตรพระอังคบพระเส้นมีค่าเฉลี่ยคะแนนความปวด (VAS) ลดลงจาก 6.12±0.74 เหลือ 2.35±0.68 (p<0.001) ขณะที่กลุ่มควบคุมลดลงจาก 6.05±0.81 เหลือ 3.42±0.71 (p<0.01) เมื่อเปรียบเทียบระหว่างกลุ่มพบว่ากลุ่มทดลองมีการลดลงของคะแนน VAS มากกว่ากลุ่มควบคุมอย่างมีนัยสำคัญทางสถิติ (p=0.002) นอกจากนี้ ค่าความทนต่อแรงกด (Pain Pressure Threshold) ของกลุ่มทดลองเพิ่มขึ้นจาก 2.15±0.54 เป็น 3.48±0.60 kg/cm² (p<0.001) ขณะที่กลุ่มควบคุมเพิ่มขึ้นจาก 2.20±0.49 เป็น 2.95±0.57 kg/cm² (p=0.013) อีกทั้งผู้สูงอายุในกลุ่มทดลองมีคะแนนความพึงพอใจโดยรวมสูงกว่ากลุ่มควบคุมอย่างชัดเจน (4.65±0.32 vs 4.10±0.40; p<0.01)

ผลการศึกษายืนยันว่า การแช่เท้าด้วยสมุนไพรสูตรพระอังคบพระเส้นสามารถบรรเทาอาการปวดเมื่อยเท้าได้ดีกว่าสูตรสมุนไพรทั่วไป และได้รับความพึงพอใจในระดับสูง โดยเป็นหลักฐานเชิงประจักษ์ที่สนับสนุนการบูรณาการภูมิปัญญาแพทย์แผนไทยในระบบบริการสุขภาพปฐมภูมิ รวมถึงการพัฒนาผลิตภัณฑ์สมุนไพรเพื่อการดูแลสุขภาพในอนาคต