บทคัดย่อ

การวิจัยนี้ มีวัตถุประสงค์เพื่อพัฒนารูปแบบการดำเนินงานแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดีในพื้นที่ อำเภอชุมพลบุรี จังหวัดสุรินทร์ วิธีการศึกษาเป็นการวิจัยเชิงปฏิบัติการ ศึกษาในประชาชนกลุ่มติดเชื้อพยาธิใบไม้ตับ จากการตรวจปัสสาวะ จำนวน 50 คน และภาคีเครือข่ายที่เกี่ยวข้อง จำนวน 15 คน การเลือกกลุ่มตัวอย่างแบบเจาะจง เก็บรวบรวมข้อมูลเชิงคุณภาพจากการสนทนากลุ่ม การถอดบทเรียน และข้อมูลเชิงปริมาณ จากแบบสอบถาม วิเคราะห์ข้อมูล โดยใช้ค่าสถิติเชิงพรรณนา และทดสอบ Paired Samples t-test และการวิเคราะห์เชิงเนื้อหา 

ผลการศึกษา พบว่ากระบวนการพัฒนารูปแบบในการดำเนินงานแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี ในพื้นที่ครั้งนี้ประกอบด้วยกระบวนการดังนี้ ได้แก่ 1) วิเคราะห์บริบทและสถานการณ์ 2) ประชุมเชิงปฏิบัติการ 3) การทำประชาคมหมู่บ้าน 4) การบันทึกลงนามข้อตกลง MOU 5) การอบรมให้ความรู้กลุ่มติดเชื้อ 6) สื่อสารสร้างความตื่นตัวให้ประชาชน 7) การติดตามและประเมินผล 8) การถอดบทเรียน ส่งผลให้หลังการใช้รูปแบบการจัดการปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและโรคมะเร็งท่อน้ำดี ของกลุ่มตัวอย่างมีระดับความรู้ในระดับเกี่ยวกับโรคพยาธิใบไม้ตับและโรคมะเร็งท่อน้ำดีอยู่ในระดับดี ร้อยละ 72.00 ด้านความเชื่อด้านสุขภาพเกี่ยวกับโรคพยาธิใบไม้ตับและโรคมะเร็งท่อน้ำดีอยู่ระดับมาก (x=2.58, S.D. = 0.58) ด้านพฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับการป้องกันโรคพยาธิใบไม้ตับและโรคมะเร็งท่อน้ำดี อยู่ในระดับดี (x=2.68, S.D. = 0.72) การเปรียบเทียบค่าคะแนนเฉลี่ยความรู้โรคพยาธิใบไม้ตับและโรคมะเร็งท่อน้ำดี ความเชื่อด้านสุขภาพเกี่ยวกับโรคพยาธิใบไม้ตับและโรคมะเร็งท่อน้ำดี และพฤติกรรมสุขภาพเกี่ยวกับโรคพยาธิใบไม้ตับและโรคมะเร็งท่อน้ำดี ของกลุ่มตัวอย่างกอนและหลังการพัฒนา พบว่าแตกต่างกันอย่างมีนัยสําคัญ (p<0.05) ทั้งภาพรวมและรายด้าน

สรุปผลการศึกษารูปแบบการดำเนินงานแก้ไขปัญหาโรคพยาธิใบไม้ตับและมะเร็งท่อน้ำดี สามารถดำเนินงานอย่างมีประสิทธิภาพมากขึ้นได้ โดยการดำเนินงานวางแผนแก้ไขปัญหาร่วมกับเครือข่ายในพื้นที่ และให้พื้นที่เข้ามามีส่วนร่วมในกระบวนการส่งผลให้ได้รูปแบบการดำเนินงานที่เป็นระบบและผลักดันให้เกิดการขับเคลื่อนการแก้ไขปัญหามากยิ่งขึ้น